Dalga teorisi, Ralph Nelson Elliot’un kitle hareketlerinin tekrar eden dalga formasyonları incelenerek öngörülebileceğiyle ilgili keşfidir.
Araştırmalarını hisse senedi piyasası araçları üzerine kuran R.N. Elliot evreni oluşturan tüm sistemler gibi, piyasa hareketlerinin de doğa yasaları doğrultusunda ve belirli sınırlar içinde hareket ettiğini kabul etmiş ve bu araştırmalarına dayanarak Elliot piyasa analizinin rasyonel sistemini geliştirmiştir.
Genel Prensipler
Dalga teorisine göre piyasa her ne yapıyorsa belli bir nedenle yapmakta ve her gelişim kendinden sonraki değişimleri etkileyebilecek önemli verileri oluşturmaktadır.
Yatırımcı verdiği her işlem kararında daha önceki ve mevcut işlemlerden etkilenir ve her işlemin kendisi de bir sonraki faaliyeti teşvik eder.
Bu tür bir karmaşık ilişki insanın doğal yapısıyla alakalıdır.
Piyasadaki gelişimler belli bir zaman diliminde belirli bir formasyon oluşturur.
Bu tür formasyonların zamanla tekrarlanabilme özelliği gelecek değişimleri önceden tahmin edebilme fırsatı verir.
Piyasa kendi özelliklerine sahiptir.
Burada değişimler birçok kişinin düşündüğü gibi her zaman aynı yönde olmaz.
Gelişimler sürekli bir ritmi de takip etmez.
Ama aynı zamanda fiyat değişimleri her zaman net bir yapısal düzeni de korur.
Bu düzen dalga düzenidir.
Dalgalar belli yöne sahip hareket formasyonlarıdır.
Başka bir deyişle, dalgalar evreni oluşturan doğal yasaları içeren en mükemmel hareket modelleridir.
Beş Dalga Modeli
Piyasada her türlü fiyat değişimleri sonda 5 dalgadan oluşan resim çizer.
Bu dalgalardan 1, 3, ve 5 rakamlarıyla işaretlenmiş olan üçü ana hareket yönünde gelişir.
Bu dalgaların arasına iki aksi hareket dalgası (countertrend interruptions) girer.
Bu dalgalar 2 ve 4 rakamlarıyla işaretlenir ve adından da anlaşıldığı gibi ana harekete aksi yönde gelişirler.
Hareket ve aksi hareket dalgaları birlikte bir dalga formasyonunu oluştururlar.
Dalga Biçimleri
Her dalga iki yönde gelişebilir: hareket (motive) ve düzeltme (corrective).
Hareket dalgaları beş dalgalı, düzeltme dalgalarıysa üç dalgalı formasyonlardır.
Hareket dalgaları beş dalgalı yapıya sahiptir ve ana trend gelişimini onayladığı için yükselen dalgalar veya “itici dalgalar“ olarak da adlandırılırlar.
Dalga kuramı içindeki 1, 3 ve 5 dalgaları hareket dalgalarıdır. 2 ve 4 dalgaları trende aksi yönde hareket ederler ve 1 ve 3 dalgalarını düzelttikleri için “düzeltme dalgaları” olarak adlandırılırlar.
Beş dalga hareketi tamamlandıktan sonra üç dalga düzeltme başlar.
Bu düzeltme dalgaları a, b ve c harfleriyle gösterilirler.
“Ana trend yönündeki 5 dalgalık bir hareketi her zaman (A), (B), (C) şeklinde 3 dalgalık bir düzeltme
takip edecektir.”
Kural:
Düzeltme dalgaları 5 dalgalı yapıya sahip olamazlar.
Eğer artış yönündeki ana trende aksi yönde 5 dalgalı düzeltme görülüyorsa kesin olarak söyleyebiliriz ki bu 3 dalgalı (A) (B) (C) düzeltme hareketinin ilk formasyonudur.
Başka bir ifadeyle, düşüş devam edecektir.
Bir süre sonra (B) dalgası oluştuğu zaman kısa bir kalkış görülebilir, ama 3 dalgalı bu formasyon da tamamlandıktan sonra yeniden düşüş başlayacaktır.
Düzeltme formasyonu içinde 5 dalgalı kalkış oluşmuşsa bu gözlenen süre içindeki üst formasyonun tamamlandığına ve piyasanın artış yönünde yeni eğilime girdiğine işarettir.
Bu nedenle bahsi geçen 5 dalgalı kalkış yeni eğilimin 1. dalgası olabilir.
Dalga Özellikleri
1. Dalga:
1. dalgaların yaklaşık yarısı, ana sürecin bir parçasıdır ve çoğunlukla çok baskılanmış seviyelerden bir sıçramadan başka bir şey değildir. 1. dalgalar 5 dalganın genellikle en kısa olanıdır.
Bu ilk dalgalar bazen özellikle ana taban formasyonlarından sonra ortaya çıkarlarsa, çok dinamik olabilirler.
2. Dalga:
2. dalgalar 1. dalganın bütününün kazandırdığının genellikle büyük çoğunluğunu ya da tümünü geri alır.
Çoğu zaman 2. dalgalar 1. dalganın taban seviyesine ulaşmadan sona erer.
3. Dalga:
3. dalga, genellikle ana trend yönündeki 5 dalga içinde en uzun ve en dinamik olanıdır. 1. dalganın
tepesinin geçilmesi, klasik geçiş olarak tanımlanır ve Dow Teorisi’ndeki alım sinyalinin ifadesidir.
Gerçekte, bütün trend takipçisi teknik sistemler, boğa piyasasına bu noktadan girerler.
Bu dalga sırasında genellikle işlem hacmi çok artmış olur ve fiyat boşlukları daha görülür bir haldedir. 3. dalga hiçbir zaman 5 dalgalık hareketin en kısası olamaz.
Bu dönemde, temel veriler de iyileşmeye başlar.
4. Dalga:
4. dalga genellikle kompleks bir modeldir. 4. dalga, 2. dalgada olduğu gibi bir düzeltme ya da erteleme aşamasıdır fakat yapısı yönüyle 2. dalgadan çoğunlukla ayrılır. Üçgenler, genellikle 4. dalga sırasında ortaya çıkar.
Kural: Elliot analizlerinin önde gelen kurallarından biri 4. dalga tabanının hiçbir zaman 1. dalga tavanını örtememesidir.
5. Dalga:
3. dalgaya göre daha az dinamiktir. 5. dalga sırasında birçok teknik gösterge fiyat hareketinin gerisinde kalmaya başlar.
Muhtemel bir piyasa zirvesinin uyarıcısı olarak, değişik osilatörlerin negatif uyumsuzluk göstermeleri de bu dönem içinde görülür.
A Dalgası:
Piyasada A dalgasının oluştuğunu gösteren kanıtlardan en önemlileri ana eğilimi düzeltme yönünde 5 dalgalı formasyonun ortaya çıkması ve düzeltme yönünde işlem hacimlerinin giderek artmasıdır.
B Dalgası:
Yeni aşağı trendden yukarıya doğru olan hareketler, genellikle düşük işlem hacmiyle gerçekleşirler ve çoğunlukla satış yapmak için son fırsat olurlar.
Düzeltmenin tipine bağlı olarak, yukarı hareket, önceki yüksek değerleri deneyebilir (ikili bir zirve oluşturarak) ya da yeniden geriye dönmeden önce eski yüksek değerlerini bile bazen geçebilir.
C Dalgası:
C dalgası, yukarı trendin bitmiş olduğu konusunda geriye çok az kuşku bırakır.
Yine, düzeltme hareketinin tipine bağlı olarak bilinen her cins satım sinyallerini ortaya çıkaracak şekilde, A dalgasının tabanının aşağılarına doğru ilerler.
Bazen 4. dalganın ve A dalgasının tabanından bir trend çizgisi çizerek, bize tanıdık olan tepedeki bir baş ve omuzlar modelini ortaya çıkarabiliriz.
Dalga Kuramı’nın en zor yanlarından biri bütünsel çevrim içinde piyasanın nerede olduğunu, dolayısıyla mevcut fiyat değişimlerinin hangi dalga formasyonunu oluşturduğunu belirleyebilmektir.
Öncelikle piyasada yeni dalga oluştuğu zaman bunun hangi formasyona ait olduğunu belirlemek biraz zordur.
Bunun nedeni formasyon oluşumunun belirli fiyat seviyesi veya zaman periyoduna bağlı olmamasıdır.
Dalga formasyonu zaman ve fiyatın ek ölçüde etkilediği bir fonksiyondur.
Piyasanın hangi formasyon içine girdiği bu formasyonun iç ve kenar dalga dizilimlerine göre belirlenir.
Böyle bir nispilik gerçek piyasa şartlarında dalga teorisi kullanımını matematiksel değil, daha çok entelektüel bir işe çevirmektedir.
Dalga teorisi uygulamalarında her zaman bütünsel çevrim içinde piyasanın bulunduğu net dalga formasyonlarını bulmaya gerek yoktur.
Doğru fiyat tahminleri için belli bir zaman dilimindeki dalga formasyonlarını belirleyebilmek yeterlidir.
Araştırmalarını hisse senedi piyasası araçları üzerine kuran R.N. Elliot evreni oluşturan tüm sistemler gibi, piyasa hareketlerinin de doğa yasaları doğrultusunda ve belirli sınırlar içinde hareket ettiğini kabul etmiş ve bu araştırmalarına dayanarak Elliot piyasa analizinin rasyonel sistemini geliştirmiştir.
Genel Prensipler
Dalga teorisine göre piyasa her ne yapıyorsa belli bir nedenle yapmakta ve her gelişim kendinden sonraki değişimleri etkileyebilecek önemli verileri oluşturmaktadır.
Yatırımcı verdiği her işlem kararında daha önceki ve mevcut işlemlerden etkilenir ve her işlemin kendisi de bir sonraki faaliyeti teşvik eder.
Bu tür bir karmaşık ilişki insanın doğal yapısıyla alakalıdır.
Piyasadaki gelişimler belli bir zaman diliminde belirli bir formasyon oluşturur.
Bu tür formasyonların zamanla tekrarlanabilme özelliği gelecek değişimleri önceden tahmin edebilme fırsatı verir.
Piyasa kendi özelliklerine sahiptir.
Burada değişimler birçok kişinin düşündüğü gibi her zaman aynı yönde olmaz.
Gelişimler sürekli bir ritmi de takip etmez.
Ama aynı zamanda fiyat değişimleri her zaman net bir yapısal düzeni de korur.
Bu düzen dalga düzenidir.
Dalgalar belli yöne sahip hareket formasyonlarıdır.
Başka bir deyişle, dalgalar evreni oluşturan doğal yasaları içeren en mükemmel hareket modelleridir.
Beş Dalga Modeli
Piyasada her türlü fiyat değişimleri sonda 5 dalgadan oluşan resim çizer.
Bu dalgalardan 1, 3, ve 5 rakamlarıyla işaretlenmiş olan üçü ana hareket yönünde gelişir.
Bu dalgaların arasına iki aksi hareket dalgası (countertrend interruptions) girer.
Bu dalgalar 2 ve 4 rakamlarıyla işaretlenir ve adından da anlaşıldığı gibi ana harekete aksi yönde gelişirler.
Hareket ve aksi hareket dalgaları birlikte bir dalga formasyonunu oluştururlar.
Dalga Biçimleri
Her dalga iki yönde gelişebilir: hareket (motive) ve düzeltme (corrective).
Hareket dalgaları beş dalgalı, düzeltme dalgalarıysa üç dalgalı formasyonlardır.
Hareket dalgaları beş dalgalı yapıya sahiptir ve ana trend gelişimini onayladığı için yükselen dalgalar veya “itici dalgalar“ olarak da adlandırılırlar.
Dalga kuramı içindeki 1, 3 ve 5 dalgaları hareket dalgalarıdır. 2 ve 4 dalgaları trende aksi yönde hareket ederler ve 1 ve 3 dalgalarını düzelttikleri için “düzeltme dalgaları” olarak adlandırılırlar.
Beş dalga hareketi tamamlandıktan sonra üç dalga düzeltme başlar.
Bu düzeltme dalgaları a, b ve c harfleriyle gösterilirler.
“Ana trend yönündeki 5 dalgalık bir hareketi her zaman (A), (B), (C) şeklinde 3 dalgalık bir düzeltme
takip edecektir.”
Kural:
Düzeltme dalgaları 5 dalgalı yapıya sahip olamazlar.
Eğer artış yönündeki ana trende aksi yönde 5 dalgalı düzeltme görülüyorsa kesin olarak söyleyebiliriz ki bu 3 dalgalı (A) (B) (C) düzeltme hareketinin ilk formasyonudur.
Başka bir ifadeyle, düşüş devam edecektir.
Bir süre sonra (B) dalgası oluştuğu zaman kısa bir kalkış görülebilir, ama 3 dalgalı bu formasyon da tamamlandıktan sonra yeniden düşüş başlayacaktır.
Düzeltme formasyonu içinde 5 dalgalı kalkış oluşmuşsa bu gözlenen süre içindeki üst formasyonun tamamlandığına ve piyasanın artış yönünde yeni eğilime girdiğine işarettir.
Bu nedenle bahsi geçen 5 dalgalı kalkış yeni eğilimin 1. dalgası olabilir.
Dalga Özellikleri
1. Dalga:
1. dalgaların yaklaşık yarısı, ana sürecin bir parçasıdır ve çoğunlukla çok baskılanmış seviyelerden bir sıçramadan başka bir şey değildir. 1. dalgalar 5 dalganın genellikle en kısa olanıdır.
Bu ilk dalgalar bazen özellikle ana taban formasyonlarından sonra ortaya çıkarlarsa, çok dinamik olabilirler.
2. Dalga:
2. dalgalar 1. dalganın bütününün kazandırdığının genellikle büyük çoğunluğunu ya da tümünü geri alır.
Çoğu zaman 2. dalgalar 1. dalganın taban seviyesine ulaşmadan sona erer.
3. Dalga:
3. dalga, genellikle ana trend yönündeki 5 dalga içinde en uzun ve en dinamik olanıdır. 1. dalganın
tepesinin geçilmesi, klasik geçiş olarak tanımlanır ve Dow Teorisi’ndeki alım sinyalinin ifadesidir.
Gerçekte, bütün trend takipçisi teknik sistemler, boğa piyasasına bu noktadan girerler.
Bu dalga sırasında genellikle işlem hacmi çok artmış olur ve fiyat boşlukları daha görülür bir haldedir. 3. dalga hiçbir zaman 5 dalgalık hareketin en kısası olamaz.
Bu dönemde, temel veriler de iyileşmeye başlar.
4. Dalga:
4. dalga genellikle kompleks bir modeldir. 4. dalga, 2. dalgada olduğu gibi bir düzeltme ya da erteleme aşamasıdır fakat yapısı yönüyle 2. dalgadan çoğunlukla ayrılır. Üçgenler, genellikle 4. dalga sırasında ortaya çıkar.
Kural: Elliot analizlerinin önde gelen kurallarından biri 4. dalga tabanının hiçbir zaman 1. dalga tavanını örtememesidir.
5. Dalga:
3. dalgaya göre daha az dinamiktir. 5. dalga sırasında birçok teknik gösterge fiyat hareketinin gerisinde kalmaya başlar.
Muhtemel bir piyasa zirvesinin uyarıcısı olarak, değişik osilatörlerin negatif uyumsuzluk göstermeleri de bu dönem içinde görülür.
A Dalgası:
Piyasada A dalgasının oluştuğunu gösteren kanıtlardan en önemlileri ana eğilimi düzeltme yönünde 5 dalgalı formasyonun ortaya çıkması ve düzeltme yönünde işlem hacimlerinin giderek artmasıdır.
B Dalgası:
Yeni aşağı trendden yukarıya doğru olan hareketler, genellikle düşük işlem hacmiyle gerçekleşirler ve çoğunlukla satış yapmak için son fırsat olurlar.
Düzeltmenin tipine bağlı olarak, yukarı hareket, önceki yüksek değerleri deneyebilir (ikili bir zirve oluşturarak) ya da yeniden geriye dönmeden önce eski yüksek değerlerini bile bazen geçebilir.
C Dalgası:
C dalgası, yukarı trendin bitmiş olduğu konusunda geriye çok az kuşku bırakır.
Yine, düzeltme hareketinin tipine bağlı olarak bilinen her cins satım sinyallerini ortaya çıkaracak şekilde, A dalgasının tabanının aşağılarına doğru ilerler.
Bazen 4. dalganın ve A dalgasının tabanından bir trend çizgisi çizerek, bize tanıdık olan tepedeki bir baş ve omuzlar modelini ortaya çıkarabiliriz.
Dalga Kuramı’nın en zor yanlarından biri bütünsel çevrim içinde piyasanın nerede olduğunu, dolayısıyla mevcut fiyat değişimlerinin hangi dalga formasyonunu oluşturduğunu belirleyebilmektir.
Öncelikle piyasada yeni dalga oluştuğu zaman bunun hangi formasyona ait olduğunu belirlemek biraz zordur.
Bunun nedeni formasyon oluşumunun belirli fiyat seviyesi veya zaman periyoduna bağlı olmamasıdır.
Dalga formasyonu zaman ve fiyatın ek ölçüde etkilediği bir fonksiyondur.
Piyasanın hangi formasyon içine girdiği bu formasyonun iç ve kenar dalga dizilimlerine göre belirlenir.
Böyle bir nispilik gerçek piyasa şartlarında dalga teorisi kullanımını matematiksel değil, daha çok entelektüel bir işe çevirmektedir.
Dalga teorisi uygulamalarında her zaman bütünsel çevrim içinde piyasanın bulunduğu net dalga formasyonlarını bulmaya gerek yoktur.
Doğru fiyat tahminleri için belli bir zaman dilimindeki dalga formasyonlarını belirleyebilmek yeterlidir.
